Έναστρον

Από την απώτερη αρχαιότητα, ο άνθρωπος κοίταζε τον ουράνιο θόλο και προσπαθούσε να μετρήσει τα αστέρια. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο αριθμός των αστεριών είναι μεγάλος, αλλά όχι άπειρος, κι ένας παρατηρητής με οξύ μάτι μπορεί να μετρήσει το πολύ 25.000 άστρα, όταν οι ατμοσφαιρικές συνθήκες είναι καλές. Η απεραντοσύνη όμως του ουρανού, ακόμη και κάτω από το φως της σύγχρονης γνώσης, είναι δεδομένη και πάντα προκαλούσε κι εξακολουθεί να προκαλεί δέος στον άνθρωπο. Γι' αυτό το λόγο άλλωστε, η γνώση των άστρων και των αστερισμών και η επίκληση τους με συγκεκριμένα ονόματα, δημιουργεί στον άνθρωπο ένα αίσθημα ασφάλειας και ικανοποίησης. Πολλά από τα ονόματα των αστεριών που χρησιμοποιούμε ακόμη και σήμερα είναι ελληνικά. Και οι Έλληνες ήταν ίσως οι πρώτοι που έδωσαν ονόματα σε συστάδες αστεριων και δημιούργησαν καταλόγους αστέρων. Για αυτόν το λόγο μπορούμε να δηλώσουμε με βεβαιότητα πως η ιστορία της αστρονομίας άρχισε στην αρχαία Ελλάδα.

Για να γνωρίσουμε μερικά...

ΑΛΤΑΙΡ
Το άστρο Αλτάιρ είναι το λαμπρότερο στον αστερισμό του Αετού. Περιστρέφεται τόσο γρήγορα ώστε έχει σχήμα αυγού.
«Ανάμεσα στο Βέγα, τον Ντενέμπ και τον Αλτάιρ».


ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ

Τα άστρα του φθινοπώρου σημαδεύονται από ένα μεγάλο αστρικό τετράγωνο. Είναι το τετράπλευρο σώμα του Πήγασου, του φτερωτού αλόγου του ήρωα Βελερεφόντη. Στην άκρη του ξεκινάει ένα μακρύ λεπτό τρίγωνο άστρων που σχηματίζει το αλυσοδεμένο σώμα της πριγκίπισσας Ανδρομέδας.

Αντικρίζοντας τον φθινοπωρινό ουρανό του βορείου ημισφαιρίου, προς την κατεύθυνση του νότου, διακρίνουμε και το πιο απόμακρο αντικείμενο που μπορούμε να δούμε με γυμνό μάτι. Είναι ο μεγάλος γαλαξίας της Ανδρομέδας, επειδή βρίσκεται προς την κατεύθυνση του ομώνυμου αστερισμού. Ο γαλαξίας αυτός είναι ένας μεγάλος σπειροειδής που περιλαμβάνει 300 δισεκατομμύρια άστρα σαν τον Ήλιο μας, μαζί με μικρότερους γαλαξίες- δορυφόρους. Το φως από τον γαλαξία αυτόν χρειάζεται πάνω από δύο εκατομμύρια χρόνια για να φτάσει μέχρις εμάς.


ΑΠΟΣΠΕΡΙΤΗΣ

Ο πλανήτης Αφροδίτη, ο Έσπερος. Το λαμπρότερο ουράνιο σώμα μετά τον Ήλιο και την Σελήνη. Είναι ορατή κατά το λυκαυγές σαν το πρωινό αστέρι (Αυγερινός) και κατά το λυκόφως σαν το βραδινό (Αποσπερίτης).


ΒΕΓΑΣ

Το λαμπρό αστέρι του αστερισμού της Λύρας. Το άστρο Βέγας περιβάλλεται από έναν δίσκο υλικών και μάλλον πρόκειται για τα πρώτα στάδια της δημιουργίας ενός νέου πλανητικού συστήματος.

«Ανάμεσα στο Βέγα, τον Ντενέμπ και τον Αλτάιρ»


ΒΕΡΕΝΙΚΗΣ Κόμη ή Πλόκαμος

Αστερισμός του Β. ημισφαιρίου μεταξύ των αστερισμών Βοώτου και Λέοντος. Αποτελείται από είκοσι αστέρια.

Η Βερενίκη ήταν βασίλισσα της Αιγύπτου (3ος αι. π.Χ.) και τη σπάνια ομορφιά της τη χρωστούσε εκτός των άλλων και στα μακριά μαλλιά της. Όταν ο άντρας της Πτολεμαίος Γ' εκστράτευσε στην Ασία, η Βερενίκη έκοψε τα μαλλιά της και τα πρόσφερε θυσία στη θεά Αφροδίτη, παρακαλώντας την να γυρίσει σώος ο άνδρας της. Η θεά ευχαριστημένη έκανε αστέρι την κόμη της .

«Πηγαίνω μεσοπέλαγα με τα άλμπουρα της νίκης, για να χτενίσω τα λυτά μαλλιά της Βερενίκης».


ΜΑΓΓΕΛΑΝΟΣ

Στο νότιο ημισφαίριο μπορούμε να διακρίνουμε δύο γαλαξίες χωρίς την βοήθεια τηλεσκοπίου. Είναι τα επονομαζόμενα Νέφη του Μαγγελάνου: το Μικρό και το Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, νότια από τον αστερισμό της Αργώς. Οι γαλαξίες αυτοί έχουν κυριολεκτικά παραμορφωθεί από τις βαρυτικές αλληλεπιδράσεις τις δικές τους και του Γαλαξία μας. Παρόλο που τα Νέφη του Μαγγελάνου είναι πολύ μικρότερα από τον δικό μας Γαλαξία, περιλαμβάνουν μερικά από τα πιο θεαματικά αντικείμενα στον ουρανό. Στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου κατοικεί το μεγαλύτερο φωτεινό νεφέλωμα που έχουμε βρει σ'οποιονδήποτε γαλαξία του Σύμπαντος. Λόγω του σχήματος του το έχουμε ονομάσει Νεφέλωμα Ταραντούλα, γιατί με λίγη φαντασία μοιάζει αρκετά με την αράχνη της οποίας φέρει το όνομα. Μια σουπερνόβα έκρηξη εμφανίστηκε τον Ιανουάριο του 1987 στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, που φαίνεται στο νότιο ημισφαίριο.

«Στου Μαγγελάνου τις φωτιές».


ΝΤΕΝΕΜΠ

Το λαμπρό άστρο του αστερισμού του Κύκνου. Το άστρο Ντένεμπ σημαδεύει την ουρά του αστερισμού, ενώ τα πιο αμυδρά του άστρα σχηματίζουν τα απλωμένα του φτερά και το μακρόστενο λαιμό του σε μία μορφή που μοιάζει με σταυρό και γι' αυτό ονομάζεται σήμερα Βόρειος Σταυρός.

Τον Αύγουστο μάλιστα, χωρίς φεγγάρι, ο Ντένεμπ στον Κύκνο, ο Βέγας στη Λύρα και ο Αλτάιρ στον Αετό, σχηματίζουν ένα τεράστιο «καλοκαιρινό τρίγωνο».

«Ανάμεσα στο Βέγα, τον Ντενέμπ και τον Αλτάιρ».


ΠΑΛΣΑΡ

Τα πάλσαρ είναι μικρού μεγέθους και μεγάλης πυκνότητας περιστρεφόμενοι αστέρες, οι οποίοι αποτελούν τα απομεινάρια αστρικών εκρήξεων και ακτινοβολούν στο Διάστημα, με περιοδικό τρόπο. Ακόμη πυκνότεροι τέτοιοι αστέρες μπορούν να γίνουν τελικά μαύρες τρύπες.

«όπου αναβοσβήνει σα θλιμμένο πάλσαρ».


ΠΟΥΛΙΑ

Στην πλάτη του αστερισμού του Ταύρου βρίσκεται ένα ανοιχτό σμήνος άστρων, οι Πλειάδες, που ο λαός μας ονομάζει Πούλια. Στην πραγματικότητα ένα μεγάλο τηλεσκόπιο μας αποκαλύπτει ότι οι Πλειάδες είναι περισσότερες από 7, αφού μπορούμε να διακρίνουμε 250 περίπου γαλαζωπά, νέα και υπέρθερμα άστρα να κολυμπάνε στην αστρόσκονη που τα γέννησε. Ένα υπέροχο ανοιχτό αστρικό σμήνος που γεννήθηκε μόλις μερικές χιλιάδες χρόνια πριν.

«παρακαλάς την πούλια να ψήσει ένα καφέ».