Τα ψάρια δίνουν μακριές βουτιές γιατί είναι ακόμη ζωντανά. Δεν ξέρουν τι θα πει θάνατος. Γνώση. Η φωνή μας ακούγεται με βάθος καθώς πέφτει η νύχτα και το σκοτάδι στο νερό της λίμνης γίνεται βαρύ. Μαύρο.
Ανάμεσα σε λάμπες θυέλλης με πετρέλαιο, κρεμασμένες σε πασσάλους, περπατάμε το χωματόδρομο που οδηγεί στο αυτοσχέδιο θέατρο του Αγίου Αχιλλείου. Απόψε ιερουργεί η μουσική στα λόγια του Νίκου Γκάτσου. Το 2011 θα είναι εκατό χρόνια από τη γέννησή του, στην Ασέα της Τρίπολης, του νομού Αρκαδίας.
Ο Σταύρος Ξαρχάκος αρχίζει τη λειτουργία της μουσικής και του λόγου. Οι εξαίσιες μουσικές καθηλώνουν τα αηδόνια και τα σκυλιά που σωπαίνουν. Στο τέλος κάθε τραγουδιού το χειροκρότημα δείχνει το πλήθος. Μέχρι πάνω στον λόφο. Δεξιά κι αριστερά όπου βλέπει το μάτι σου. Ο Γιάννης ο φονιάς, παιδί μιας Πατρινιάς μάς αφήνει ν' ακούσουμε την ιστορία του. Το σκηνικό είναι μπροστά μας. Η ψυχή στο στόμα και στα μάτια. Οι κινήσεις όλες κανονισμένες. Και τα αισθήματα μαρμαρωμένα πια.
Ο Κεμάλ ένα αστέρι στον ουρανό στις Πρέσπες. Η Ελλη Πασπαλά τον καθορίζει με ιωνικό τρόπο. Και ο Κεμάλ σαν να μας χαμογελά.
Κι αυτό το πρακτορείο που όλο φτάνει κάποιος που περιμένουμε. Τον βλέπουμε να κατεβαίνει στο θολό τοπίο. Κι έρχεται μες στην ομίχλη της βροχής προς τη μεριά μας. Σηκωνόμαστε. Πάλι κάναμε λάθος. Συγγνώμη.
Η συναυλία τέλειωσε. Το όνειρο πάει. Ο κόσμος αρχίζει να φεύγει. Τα πρώτα σχόλια κι έπειτα οι σκοτεινοί δρόμοι μέχρι την ξύλινη γέφυρα πάνω από τα νερά της λίμνης. 1.450 μέτρα, λέει ο Γιάννης δίπλα μου. Η τηλεόραση πλησιάζει τους οργανωτές. Οι πρώτες δηλώσεις. Οι μηχανικοί μαζεύουν τα καλώδια. Πέτρο, από δω! Λέει η Νίκη.
Το καράβι για τη Βενετία. Την Τεργέστη, περνάει σε μισή ώρα.
Φωνάζει ο Φελίνι.
Πάμε.
Γιώργος Χρονάς
Οι Αυγουστιάτικες γιορτές στις Πρέσπες, συμπλήρωσαν φέτος 22 χρόνια. Γιορτές που ξεπήδησαν από την ανάγκη να ασπροφορέσει ο τόπος. Μόνο που φέτος ήταν προσαρμοσμένες στο πνεύμα των ημερών. Λιτές, πνευματικές και στοχαστικές. Κανείς δεν φανταζόταν ποτέ, ότι 22 χρόνια μετά από τη μέρα που εμπνεύστηκε ο Γιώργος Λιάνης τις «Πρέσπες», η κακοδαιμονία της χώρας δε θα είχε προηγούμενο. Κανείς δε φανταζόταν ότι οι Έλληνες θα «ταξιδεύουν πάνω στα καρούλια του καιρού με προβιές και με λιθάρια».
Σαν να ζούμε στην εποχή των παγετώνων. Ανάγκη να περάσουμε γρήγορα από τις συμπληγάδες. Κι οι Πρέσπες, προσφέρουν το θαύμα. Όταν σκαρώνουμε τις Πρέσπες έχουμε πάρε δώσε με το θεό. Θα το εκφράσω Ελυτικά:
«Πας γρηγορότερα παντού δια μέσου Πρέσπας».
Ομοίως και ο Γκάτσος. Μας πάει γρηγορότερα παντού. Πήγε την εποχή του. Δορυφορεί το μέλλον. Δεν μοιρολογούσε όταν διαβεβαίωνε και τον Ξαρχάκο και όλους μας πως...
«Θα ρθει άσπρη μέρα και για μας».
Πρέσπες λοιπόν πνευματικές και στοχαστικές. Πρέσπες λιτές. Δύο μόνο εκδηλώσεις στις 20 και 21 Αυγούστου. Και οι δύο αφιερωμένες στον μυστικό και υπέροχο Νίκο Γκάτσο. «Σηματωρό και κήρυκα» όχι μόνο του υπερρεαλισμού αλλά και «πνευματικού», στην κυριολεξία, του Οδυσσέα Ελύτη και του Μάνου Χατζιδάκι. Ηγετική φυσιογνωμία μιας Ελλάδας που ανέβαινε. Η ψυχική ενδοχώρα του Γκάτσου είναι μεγάλη όσο μια ολόκληρη χώρα. Η πικρή αλήθεια είναι όμως ότι ο Νίκος Γκάτσος μας λείπει.
Την βραδιά της 21ης Αυγούστου συμπληρώθηκαν 74 χρόνια από τη δολοφονία του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Οι μεσογειακές ιδιοσυγκρασίες του Λόρκα και του Γκάτσου έχουν πολλά κοινά στοιχεία. Γι’ αυτό και ο Γκάτσος τον μετέφρασε υπέροχα στο θέατρο, γι’ αυτό και έγραψε στίχους εφάμιλλους με τους δικούς του και μια ωδή αφιερωμένη στον τόσο πρόωρα χαμένο Ισπανό ποιητή. Ανολοκλήρωτη αλλά αριστουργηματική ωδή.
Το βράδυ του Σαββάτου -21 Αυγούστου- έφτασαν μέχρι τον Άγιο Αχίλλειο χιλιάδες Έλληνες, από κάθε γωνιά της χώρας. Σε αυτό το μικρό νησάκι με τους 24 κατοίκους, άναψαν μέσα στη νύχτα ένα κεράκι για τον κυρ Νίκο Γκάτσο. Είναι έθιμο στις «Πρέσπες», στην κορυφαία στιγμή της εκδήλωσης να λαμπαδιάζει ο τόπος από τα χιλιάδες κεριά που ανάβουν οι επισκέπτες από όλα τα μέρη της Ελλάδας.
Ένα κλωναράκι δύοσμο απ΄την "Αθανασία" που δεν την κέρδισε κανείς, "χάρισαν" στον Νίκο Γκάτσο τραγουδώντας στο νησάκι του Αγίου Αχιλλείου, στην Πρέσπα, κάτω από ένα "χάρτινο φεγγαράκι", τις περιπέτειες του "Κεμάλ" και για ένα "πρακτορείο, θολό και και κρύο…".
Με το φεγγάρι να φωτίζει δυο μέρες πριν γίνει πανσέληνος την υπέροχη Βασιλική του Αγίου Αχιλλείου που χρονολογείται από το 999 μ.Χ. Βυζάντιο 24 καρατίων. Θεομητορικό κτίσμα στην καρδιά ενός νεραϊδότοπου. Ενός νεραϊδότοπου που δίκαια η «UNESCO» τον επέλεξε σαν έναν από τους πέντε επίγειους παραδείσους.
Ο Σταύρος Ξαρχάκος λάτρης του Γκάτσου και γνώστης του μαγικού χώρου των Πρεσπών απότισε φόρο τιμής στον ποιητή της ψυχής του ελληνικού λαού.
Με γενναιοδωρία ακούστηκαν το βράδυ εκείνο όχι μόνο τα δικά του υπέροχα τραγούδια αλλά και τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι, του Μίκη Θεοδωράκη, του Δήμου Μούτση, όλα σε στίχους του Νίκου Γκάτσου.
«Χάρτινο το φεγγαράκι», «Αθανασία», «Άσπρο περιστέρι», «Αν θυμηθείς τ' όνειρο μου», «Κεμάλ», «Το δίχτυ», «Ο Γιάννης ο φονιάς», «Έλα σ’ εμένα», «Νυν και αεί», «Τ’ όνειρο καπνός», «Είχα φυτέψει μια καρδιά», «Το πρακτορείο».
Τα ερμήνευσε με την εξαίσια φωνή της η Έλλη Πασπαλά και διηύθυνε ο ίδιος ο συνθέτης.
Μια καρποφόρα διαδρομή
Η Πρέσπα είναι κυρίως η Ιστορία της και ο Πολιτισμός της. Η συλλογική της μνήμη. Στην περιοχή των Πρεσπών γεφυρώθηκε το χάσμα του Εμφυλίου Πολέμου με αγάπη, αλληλεγγύη, ποίηση, μουσική και τραγούδι.
Στις Πρέσπες κάθε παλμός της ατομικότητας περικλείει και αποκαλύπτει το θαύμα του παλμού της ενότητας. Ενότητας της Φύσης, ενότητα της Ιστορίας και τελικά ασθμαίνουσα, ήρθε και η ενότητα της πολιτικής.
Τώρα πια δεν έχουμε παρά μία αγωνία, πως από δω, από την άκρη της Ελλάδας, θα στείλουμε ένα φως δυνατό, ένα μήνυμα που να ακοντίζει στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη, τι είναι η Ελλάδα, τι σκέπτεται για τον Πολιτισμό, τι πράττει για τα σύνορά της.
Η Πρέσπα μας ανάγκασε όλους να είμαστε μέσα στην δική της αλήθεια. Για ιδέστε λίγο την ιστορική της διαδρομή: Κατά την κλασική αρχαιότητα ήταν μέρος της αρχαίας Λύγκου. Στα παλαιοχριστιανικά χρόνια ήταν μέρος της Μακεδονίας Δευτέρας της Υπαρχίας του Ιλλυρικού. Οι βυζαντινοί ανανεώνουν το ρωμαϊκό διοικητικό χάρτη και έτσι η Πρέσπα και η περιοχή της από τους 8ο και 9ο αιώνα αποτελούν μέρος του Βυζαντινού Θέματος Θεσσαλονίκης. Η απόσταση από την κεντρική διοίκηση στη Κωνσταντινούπολη και η χαλαρότητα της διοίκησης ευνοούν εκείνη την περίοδο τις σλαβικές διεισδύσεις. Από τα τέλη του 9ου αιώνα ανήκει στο Βουλγαρικό κράτος του Συμεών. Μετά το 971 και τη διάλυση του ανατολικού βουλγαρικού κράτους από τον Ιωάννη τον Τσιμισκή, το δυτικό τμήμα στο οποίο ανήκει και η λεκάνη της Πρέσπας μένει στην εξουσία του Νικόλαου Κομιτόπουλου. Στα τέλη του 12ου αιώνα οι Πρέσπες αναφέρονται ως Provincia Prespes (επαρχία Πρεσπών) στο χρυσόβουλο του Αλεξίου του Αγγέλου.
Κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα εξαρτάται από μια σειρά από μικρούς άρχοντες. Από το 1386 μέχρι και το 1912 κλειστή ενότητα και πάλι στα πλαίσια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας τον τελευταίο αιώνα μάλιστα, ως ιδιαίτερος καζάς του Βιλαετίου Μοναστηρίου.
Καταλαβαίνει κανείς σε τι σφριγηλό από κάθε άποψη τόπο γίνονται αυτές οι εκδηλώσεις.
Η φιλοσοφία των εκδηλώσεων
Οι «Πρέσπες» είναι ίσως η πιο ευαίσθητη πολιτιστική εκδήλωση της χώρας. Αγκαλιάζουν την Φύση, μια σπάνια Φύση, τους ανθρώπους, χωρίς καμία διάκριση, τους γύρω λαούς, χωρίς καμία διάκριση, όλους τους Έλληνες, όλα τα κόμματα, όλες τις Τέχνες, Ποίηση, Μουσική, Ζωγραφική και όλους τους ξεχωριστούς Έλληνες Καλλιτέχνες. Οι Έλληνες και όλες οι κυβερνήσεις μετά το 1989 που ξεκίνησαν οι εκδηλώσεις στήριξαν με πάθος αυτό το φεστιβάλ γιατί αγγίζει έναν χώρο ιστορικά και πολιτικά νευραλγικό και πολύπαθο. Τα Βαλκάνια.
Η φιλοσοφία των εκδηλώσεων είναι να βρεθούν τα σημεία επαφής μεταξύ των Βαλκανικών λαών και να προβάλλει όσο γίνεται την Ελλάδα στις γειτονικές χώρες. Αυτές οι αφετηριακές προσδοκίες δικαιώθηκαν όλες.
Με τις συναντήσεις και τις συμφωνίες Αρχηγών κρατών, με τις υπογραφές για το Βαλκανικό Πάρκο Πρεσπών, με το Πρωτόκολλο Ειρήνης για την διέλευση της Ολυμπιακής Φλόγας, με την ανακήρυξη του Μίκη Θεοδωράκη σαν υποψήφιου για το Νόμπελ Ειρήνης και τόσες άλλες πρωτοβουλίες.
Όταν στη γύρω περιοχή ηχούσαν βόμβες και κανόνια, οι «Πρέσπες» κατάφεραν να στέλνουν το ειρηνικό τους μήνυμα. Τελικά οι Πρέσπες είναι μια μεγάλη πύλη της Ελλάδας. Μια μεγάλη πύλη της Ελλάδας προς το εξωτερικό ενώ είναι και μια «κιβωτός» του Βυζαντινού Πολιτισμού.
Η φιλοσοφία των εκδηλώσεων είναι οι «Πρέσπες» να γίνουν διεθνικές και βαλκανικές. Υπενθυμίζουμε ότι από το 1989 μέχρι σήμερα έχουν παρακολουθήσει τις εκδηλώσεις αυτές πάνω από 400.000 άνθρωποι που κανείς του ποτέ δεν πλήρωσε ούτε μια δραχμή, ούτε ένα ευρώ.
Εθνική εκδήλωση
Στα 22 χρόνια των εκδηλώσεων οι «Πρέσπες» πέτυχαν να είναι μια εθνική εκδήλωση όπου σταθερά προσέρχονται Έλληνες από όλα τα μέρη της Ελλάδας, πολίτες από τις γειτονικές χώρες και όλες οι πολιτικές παρατάξεις αναγνωρίζοντας την αξία τους. Είναι ένα από τα λίγα φεστιβάλ της χώρας που δεν υπήρξε ποτέ το παραμικρό παρατράγουδο.
Υπάρχει μια ατμόσφαιρα ευλάβειας στις εκδηλώσεις από τα παλαιά χρόνια μέχρι σήμερα. Από τότε που δεν υπήρχε ακόμα η γέφυρα που ενώνει τη στεριά με το νησάκι και ο κόσμος προσερχόταν το σούρουπο της βραδιάς των εκδηλώσεων και αποχωρούσε τα χαράματα της άλλης μέρας με τις παλιές μακεδονίτικες πλάβες.
Τιμώμενο πρόσωπο
Αυτό το πάρα πολύ δύσκολο και επικίνδυνο εγχείρημα το έφερε σε πέρας ο Στρατός, γι’ αυτό και το τιμώμενο πρόσωπο φέτος στις «Πρέσπες» ήταν ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού κ. Φραγκούλης Φράγκος. Στο πρόσωπο του θα τιμήθηκαν οι εκατοντάδες άγνωστοι εθελοντές, παιδιά του Ελληνικού λαού που πέτυχαν το θαύμα που ανέφερα.
Οι διοργανωτές πίστεψαν ότι παρά τις τεράστιες φετινές αντιξοότητες θα έπρεπε να επιμείνουν ακλόνητα στο κατασταλαγμένο πνεύμα των εκδηλώσεων.
Αυτό είναι μια επιτακτική ανάγκη για τους δύσκολους καιρούς που περνά η χώρα. Πρέπει ο Πολιτισμός να ενσωματωθεί στο πολιτικό μας όραμα γιατί διαφορετικά δεν έχουμε καμιά ελπίδα να ξανακερδίσουμε τη χαμένη μας αξιοπρέπεια.
Ο κόσμος έζησε μια βραδυά μυσταγωγίας. Ευλαβικά στο τέλος των εκδηλώσεων, πήραν όλοι το δρόμο του γυρισμού, έχοντας τις ψυχές ανάλαφρες. Ένα τεράστιο φίδι από φλογίτσες ήταν η τελευταία εικόνα που έβλεπες αποχαιρετώντας τις Πρέσπες. Δίνοντας την υπόσχεση ότι του χρόνου θα ξαναβρεθούμε.
Στον Άγιο Αχίλλειο, στη φάτνη του πολιτισμού.
ΥΓ. Οι φωτογραφίες από τον Άγιο Αχίλλειο και η φωτογραφία με την πανσέληνο είναι του κ. Ευριπίδη Τσατσιάδη. Περισσσότερες δικές του φωτογραφίες μπορείτε να δείτε στο www.photodiodos.gr
5 σχόλια:
Αγαπητή φίλη,
είδα τυχαία στο blog σου μερικές φωτογραφίες μου για τις οποίες δεν αναφέρεις πηγή προέλευσης. Πρόκειται για τις φωτογραφίες του Άγιου Αχιλλείου και η φωτογραφία με τη φιγούρα του δέντρου. Τι φωτογραφίες μου αυτές τις έχω αναρτήσει στο www.photodiodos.gr.
Με τιμά που επέλεξες δικές μου φωτογραφίες, αλλά θέλω σε παρακαλώ να αναφέρεις την πηγή προέλευσης και τον ιδιοκτήτη της. Δεν έχω αντίρρηση να χρησιμοποιείς δικές μου φωτογραφίες στο blog σου, αρκεί να βάζεις το όνομά μου κάτω από αυτήν.
Σε ευχαριστώ εκ των προτέρων
Ευριπίδης Τσατσιάδης
κ. Τσατσιάδη,
θα επανορθώσω αμέσως.Σε καμιά περίπτωση αυτό το μπλοκ δεν διεκδικεί φωτογραφίες ή κείμενα.
Επιλέγω πάντα αυτά που μου αρέσουν και αν υπάρξει παρέμβαση του δημιουργού αναφέρω την πηγή.Θα προσπαθήσω να είμαι πιο συνεπής στη συνέχεια, το υπόσχομαι.Σας ευχαριστώ για την ευγενική σας παρέμβαση.«Περισσότερο ψωμί τρως με το μέλι παρά με το ξύδι»... όπως είχαμε μάθει και στο σχολειό.
YΓ. Σας ευχαριστώ για την άδεια δημοσίευσης των φωτογραφιών σας.
κ. Τατσιάδη είσαστε Koζανίτης;
Ναι! κατάγομαι από την Εράτυρα, αλλά κατοικώ και εργάζομαι στην Κοζάνη.
Δημοσίευση σχολίου