Ένα ταξίδι στο μαγικό κόσμο των μανιταριών

Μανιτάρια, ένας πολύμορφος, πολύχρωμος, συναρπαστικός αλλά και συνάμα εύγευστος και λαχταριστός κόσμος. Αποτέλεσαν πηγή έρευνας καθώς αποτελούν τη μοναδική κατηγορία στο βασίλειο των μυκήτων που η χρήση τους είναι μέρος της καθημερινότητας μας. Ζουν γύρω μας, μας τρέφουν, μας ξεδιψούν, μας θεραπεύουν. Στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας έχουν καταγραφεί 2.600 είδη μανιταριών που ξεφυτρώνουν σε δασωμένες περιοχές, ρέματα βουνών, ορεινά ή ημιορεινά λιβάδια ακόμα και σε χορταριασμένες και υγρές μεριές σε αυλές σπιτιών.

Εκατοντάδες είναι τα είδη των μανιταριών που συναντούμε στα δάση των Γρεβενών καθώς και στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Είναι εντυπωσιακό να τα παρατηρείς και να τα ξεχωρίζεις, αλλά και να τα γεύεσαι απολαμβάνοντας την μοναδική γεύση τους το άρωμά τους, ή ακόμα να τα ακούς να σιγοψήνονται! Είναι από τα νοστιμότερα εδέσματα αρκεί φυσικά να ξέρει κανείς να τα ξεχωρίσει.


Από άποψη εδωδιμότητας ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα περιζήτητα Βασιλικά τα Καλογεράκια, οι Κανθαρίσκοι, οι Κοκκινούσκες, τα Αγαρικά, οι Μορχέλλες και βέβαια οι πανάκριβες υπόγειες Τρούφες. Από άποψη μορφής και χρωμάτων ξεχωρίζουν το παραμυθένιο Ζουρλομάνταρο (Amanita muscaria var. muscaria) με την γνωστή παραισθησιογόνα δράση, το Βρομομανίταρο (Phallus impudicus), οι Υγροκύβες μα τα λαμπερά τους χρώματα και τα αστερόμορφα Γαίαστρα.




Μερικές δεκάδες ειδών είναι τοξικά, ενώ περισσότερα από 10 είδη μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και θάνατο. Δυστυχώς δεν υπάρχει κανένας γενικός κανόνας διάκρισης των φαγώσιμων ειδών από τα δηλητηριώδη. Ο μόνος κανόνας που ισχύει γενικά για τη συλλογή μανιταριών, είναι αυτός που λέει, ότι μαζεύουμε για τροφή μόνο τα είδη, των οποίων τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίζουμε με απόλυτη βεβαιότητα. Η παραμικρή αμφιβολία είναι λόγος απόρριψής τους.

Γενικότερα η Δυτική Μακεδονία και ειδικότερα τα Γρεβενά είναι μία από τις περιοχές της Ελλάδας που έχουν σημαντική παράδοση στη συλλογή και την κατανάλωση άγριων μανιταριών. Η ενασχόληση των κατοίκων με τη συλλογή τους, οι συνταγές κι οι τρόποι κατανάλωσης, οι τεχνικές συντήρησης, οι λαϊκές ονομασίες και οι μύθοι που έχουν αναπτυχθεί γύρω από τον τρόπο εμφάνισής και ανάπτυξής τους, αποτελούν μέρος της τοπικής παράδοσης, κουλτούρας, λαογραφίας και ιστορίας. Είναι γνωστό ότι ο λαός μας επιβίωσε στις δύσκολες περιόδους της Κατοχής και του Εμφυλίου καταναλώνοντας άγρια μανιτάρια.




Στις μέρες μας το ενδιαφέρον για τη γνώση και τη συλλογή των μανιταριών παρουσιάζει έξαρση, καθώς όλο και περισσότεροι ανακαλύπτουν την εξαιρετική τους γεύση και τη συγκίνηση που προσφέρει η εμπειρία της αναζήτησης και της συλλογής τους. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι η συλλογή και η κατανάλωσή μανιταριών είναι ένας από τους δημοφιλέστερους τρόπους φυσικής άθλησης, ευχάριστης ενασχόλησης, υγιεινής διατροφής, αφορμή αναψυχής και απόδρασης από την καθημερινότητα και ταυτόχρονα ένα ανερχόμενο, οικονομικό στοιχείο στα Γρεβενά. Οι Γρεβενιώτες έχουν κερδίσει ήδη τον τίτλο των πρωταθλητών της μανιταροφιλίας και μανιταρογνωσίας και τα Γρεβενά θεωρούνται δικαίως η πρωτεύουσα των μανιταριών της Ελλάδας.




Η κορυφαία εκδήλωση και μία από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις που διοργανώνονται στα Γρεβενά, είναι η Γιορτή του Μανιταριού που γίνεται κάθε Αύγουστο. Μέχρι πέρισι η διοργάνωση γινόταν στις όχθες του ποταμού Βενέτικου, σε έναν υπαίθριο χώρο ανάμεσα σε δύο πέτρινα γεφύρια, μνημεία λαϊκής αρχιτεκτονικής.

Φέτος για πρώτη φορά διοργανώθηκε στους Φιλιππαίους Γρεβενών, αφού ο προηγούμενος χώρος αποδείχτηκε μικρός μπροστά στον όγκο των επισκεπτών που κάθε χρονιά μεγαλώνει. Κάτω από μαυρόπευκα, στα 1400μ. υψόμετρο, σε ένα παραμυθένιο φυσικό περιβάλλον που σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες που έγιναν στις αρχες της δεκαετίας του '80, διαθέτει ένα από τα καλύτερα κλίματα στον πλανήτη.




Ο τόπος αυτός, βρίσκεται ανάμεσα στις πτυχές των κοιλάδων του Αλιάκμονα και του Βενέτικου και δίπλα σε αρχέγονα μονοπάτια, με τους κατοίκους να απασχολούνται για την επιβίωσή τους κυρίως με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Στην τελευταία όμως δεκαετία ο νομός Γρεβενών με τις απαράμιλλες ομορφιές της φύσης και κυρίως του Εθνικού Δρυμού της Βάλια Κάλντα, της Βουνάσας, αλλά και του Εθνικού Χιονοδρομικού Κέντρου της Βασιλίτσας κατάφερε να γίνει πόλος έλξης χιλιάδων επισκεπτών. Η πλούσια πανίδα και χλωρίδα, αλλά και τα επιβλητικά πέτρινα γεφύρια με τα εντυπωσιακά περάσματα του Βενέτικου από τη Βόρεια Πίνδο, είναι ιδανικά για πολλές δραστηριότητες. Στα σπλάχνα του τόπου αυτού, υπάρχει και ένα ακόμη κομμάτι, αυτό των αρχαιολογικών ευρημάτων, που ήδη αρχίζει αν βγαίνει στο φως.

Στη Γιορτή, που χρηματοδοτείται από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Γρεβενών και υποστηρίζεται από τους Δήμους Γόργιανης, Γρεβενών και Θ. Ζιάκα, το Μ.Ο.Γ., τον Ιππικό Όμιλο Γρεβενών και τους Μανιταρόφιλους Ξάνθης και Θεσσαλίας, συγκεντρώνονται κάθε χρόνο περισσότεροι από 10.000 χιλιάδες επισκέπτες από όλη την Ελλάδα, την Ευρώπη, την Τουρκία και τη Αυστραλία. Πρόκειται για το κορυφαίο γεγονός μανιταροφιλίας και μανιταρογνωσίας στη χώρα μας και αποτελεί κατά κοινή ομολογία ένα τριήμερο εκδηλώσεων με μοναδικό χρώμα.

Η Γιορτή βασίζεται στο μεγαλύτερο μέρος της στην εθελοντική προσφορά εργασίας των μανιταρόφιλων υπογραμμίζοντας έτσι την αξία της συλλογικής δράσης και της συνεργασίας. Κάθε βράδυ περισσότεροι από 3.000 επισκέπτες κατακλύζουν τις όχθες του Βενέτικου, κάτω από βελανιδιές, ιτιές και σφεντάμια. Στο χώρο λειτουργεί ταβέρνα, αναψυκτήριο, παιδότοπος, εργαστήρι μυκητολογίας, παζάρι τοπικών προϊόντων με έμφαση στα μανιταροπροϊόντα, έκθεση φωτογραφίας και βέβαια το περίπτερο των Μανιταρόφιλων Δυτικής Μακεδονίας. Η είσοδος και η κατασκήνωση είναι ελεύθερη και σε όλους τους επισκέπτες προσφέρεται δωρεάν μανιταρόσουπα και μανιταρόπιτα. - Για φέτος η Γιορτή έχει προγραμματιστεί για το τριήμερο 22-24 Αυγούστου, στη Γέφυρα του Σπανού όπως πάντα, στα Γρεβενά. Για 6η χρονιά μανιταρόφιλοι από την Ελλάδα και από άλλες χώρες της Ευρώπης αναμένονται στα Γρεβενά για να ανταλλάξουν γνώσεις και εμπειρίες, να απολαύσουν μανιταρογεύσεις, να χαρούν τα πεντακάθαρα νερά του Βενέτικου και τα δάση της Πίνδου.

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, αφού σβήσουν τα φώτα των προβολέων της εξέδρας και μηδενιστεί η ισχύς των μικροφωνικών εγκαταστάσεων, έρχεται η ώρα των ξωτικών. Όσοι κατασκηνωτές και επισκέπτες αντέχουν, ενσωματώνονται στο μουσικό πυρήνα της «Γρεβενιώτικης παρέας» (Παρασκευή, 21-8-2009, 1.00 τα μεσάνυχτα) και των «manitarock» (Σάββατο, 22-8-2009, 1.00 τα μεσάνυχτα) και αρχίζουν να παίζουν, να τραγουδούν και να χορεύουν σε παραδοσιακούς ρυθμούς γύρω απ' τη φωτιά που ανάβει στο κέντρο του χώρου της εκδήλωσης. Πρόκειται για μια υπαίθρια «ολονυκτία» που εξελίσσεται κάτω από τα αστέρια και παίρνει τη μορφή αναπαράστασης αρχαίου δράματος.