Άνθια της μνήμης

 

Καμαρώνω τα φυτά της βεράντας μου. Τα ονοματίζω και διατρέχω ένα σύντομο ιστορικό παγετώνων, καυσώνων και βασάνων. Διακρίνω μιαν αδυναμία στα μυριστικά. Στη λουίζα που έπιασε επιτέλους, στο δυόσμο, τα βασιλικά, σγουρό και πλατύφυλλο, το δεντρολίβανο και τη ματζουράνα· μα και στη λεμονιά, που έκαψε ο χιονιάς του περασμένου χειμώνα, αλλά ζωντάνεψε πάλι.

Και θυμήθηκα... Λουλούδια και φυτά που στόλισαν τον βίο μου. Από την γενέθλια αυλή αυτού του σπιτιού, στις στενές σοφίτες του παγωμένου βορρά κι αργότερα ως τα μπαλκόνια της Θεσσαλονίκης και της Κρήτης.


Θυμήθηκα ότι στον ενήλικο βίο μου δέθηκα συναισθηματικά, βαθιά, με δύο φυτά. Το κεράκι και το φούλι. Αυτά μοσχομύριζαν επί πολλά χρόνια στα εργένικα μπαλκόνια των φοιτητικών μου χρόνων, αυτά με συνόδεψαν. Με προσφιλείς προορισμούς, με κληρονομιές, με ό,τι κράτησα απ’ την ζωή που πέρασε απέναντι. Την ευωδιά της μνήμης. Κάθε που άνθιζαν, θυμόμουν· όταν τα πότιζα, θυμόμουν· όταν τα μύριζα, ήταν εκεί. Και πόσο ωραία φυτά, τι λουλούδια…


Όλη η ζωή μπορεί να αντιστοιχιστεί με φυτά, άνθη, χρώματα και μυρωδιές. Τα πρώτα που θυμάμαι ήταν της γιαγιάς μου, στην αυλή. Θηριώδη δεντρόφυλλα, γαριφαλιές και ντάλιες. Η πιο ζωηρή παιδική ανάμνηση είναι οι ντάλιες, μωβ. Και τα χρυσάνθεμα, σε χειμώνες των παιδικών μου χρόνων.


Η Κρήτη μου πρόσφερε κεφαλάγκαθα και ασφοντίλια αποξεραμένα, παντού μες στο σκληρό φως και το μελτέμι· αθάνατους κάπου στη Χώρα, λυγαριές στα λαγκάδια, ευωδιαστά τριαντάφυλλα στο στενάκι του απάνω κήπου, κρινάκια της άμμου στον νησί, γεράνια και γαριφαλιές σε ντενεκέδες φέτας αφημένους σε πεζούλες και γλυμμένους γρανίτες. Στο φόντο, τα δέντρα αυτής της φρυγμένης γης. Φραγκοσυκιές, αμπέλια, συκιές, ευκάλυπτοι, ένας ταλαίπωρος αξός, μια συκαμνιά, λεμονίτσες προστατευμένες πίσω από καλαμιώνες. Και καλαμιώνες να θροϊζουν, να τραγουδούν, να φιλοξενούν αποδημητικά.


Στη θεσσαλονίκη με υποδέχτηκαν γιασεμιά και γαρδένιες. Τα γιασεμιά, χιώτικα, αράπικα, τα έφτιαχναν γιρλάντες να κρύβουν την ασχήμια που έβγαζαν τα γκρίζα μπαλκόνια. Τις γαρδένιες τις έβαζα σε μια κουπίτσα με νερό και κρατούσαν όλη τη βεγγέρα.


Κάποτε στη Σάμο. Σε ένα χωριό με θέα τη θάλασσα. Στα αναρίθμητα στενά σοκάκια του, βασίλευαν οι μελισσιές και οι μολόχες, με ωραία άνθη, καθώς κι οι άσπλαχνες τσουκνίδες. Δέσποζαν παντού. Σαν καλοκαίριαζε, έβλεπα την κάππαρη, καταρράκτη στους θαλασσόβραχους. Και παντού, πάντα, οι πελώριοι φοίνικες. Στην Πλατεία, την μικρή πλατεία του Πυθαγόρα με το λιοντάρι· πελώριοι φοίνικες οριεντάλ, στην καρδιά του πιο συμπαγούς νεοκλασικισμού. Σμίγαν με τα γιασεμιά και με τις γαρδένιες καταμεσής του Αιγαίου.


Φυτά και άνθη τυλίγουν τις ζωές, και τις ποτίζουν γεωγραφίες, ταξίδια, υβρίδια, παράξενους δεσμούς, μεταφυτεύσεις και μετασχηματισμούς, συγκρητισμό· συγκρητισμό, αυτόν κυρίως. Πολύ αργότερα, διαβάζοντας για τη Μεσόγειο, έμαθα κατάπληκτη και γοητευμένη πότε ήρθαν εδώ τα δικά μας, τα μεσογειακά φυτά. Η ασιατική γαρδένια και ο αυστραλιανός ευκάλυπτος, η αμερικανίδα ντομάτα, η πορτοκαλιά. Ότι ήταν σήμα μας είχε έρθει από μακριά και ρίζωσε βαθιά κι έμεινε. Αυτή η γνώση δεν τα έκανε λιγότερα δικά μου.


Στην πόλη που ζω πια, η ζωή των φυτών ξεκίνησε με έναν κάκτο. Σιωπηλό, ασκητικό, αόρατο, με ελάχιστες απαιτήσεις. Εγωιστής έφηβος που δεν χρειάζεται περίσσια φροντίδα. Και μια αδύναμη μαστιχιά για παρέα του. Θέριεψαν, παρόλα αυτά, και μεταφυτεύτηκαν. Κι θέριεψαν αντάμα, άνθισαν παράφορα και γεννοβόλησαν.

Ύστερα συντρόφεψαν με το κεράκι και το φούλι. Και μαζί με όλες τις πολύτιμες αναμνήσεις μου.

Τώρα ποτίζω μια νερατζιά, στο περβάζι κάτω απ’ τις περσίδες. Και μια καταπράσινη ρολογιά, στη βεράντα, στο σπίτι.