Πριν από δύο βδομάδες ήμουν με τη γυναίκα μου καλεσμένος κάποιου φίλου, αρκετά πιο ευκατάστατου από μένα, για να γιορτάσουμε τα γενέθλιά του. Μας κάλεσε για τραπέζι σε κάποιο από τα γνωστά κοσμικά εστιατόρια της Κηφισιάς. ΄Ενα από τα θεωρούμενα καλά εστιατόρια, με καλό φαγητό , καλή διακόσμηση και «καλή» πελατεία, δηλαδή γνωστούς, αυτό που λανθασμένα λέμε «επώνυμους» πελάτες, με εξ ίσου καλό πορτοφόλι. Εδώ και δυο τρία χρόνια, έχω βαρεθεί τα κοσμικά στέκια και τις κοσμικές παρέες. Και ο λόγος είναι το ότι αυτά που κάποτε που έμοιαζαν διασκεδαστικά, είχαν γίνει απλώς πληκτικά. ΄Ετσι είχα από καιρό αλλάξει τις συνήθειές μου. Δεν επρόκειτο για θέμα κάποιας «άποψης». Ήταν απλώς θέμα πλήξης. Αυτή τη φορά όμως μια και επρόκειτο για κάλεσμα φίλου, δεν είχα πρόβλημα. Έτσι λοιπόν εκείνο το βράδυ βρεθήκαμε σ' εκείνο το κοσμικό εστιατόριο. Η διακόσμηση που δεν είχε αλλάξει, ήταν προσεγμένη όπως την θυμόμουν και η ατμόσφαιρα ευχάριστη. Περιέργως δεν υπήρχε καμιά γνωστή κοσμική φάτσα. Θα είχαν πάει κάπου αλλού. Το φαγητό ήταν κι αυτό καλό όπως πάντα, με κάποιες γνωστές «ευρεσιτεχνικές» συνταγές, ένα καθιερωμένο «κόλπο» που κάνει συνηθισμένα πιάτα να μοιάζουν κάπως εξωτικά και «ψαγμένα». Φάγαμε μια σαλάτα στην αρχή και το κυρίως γεύμα μετά, φάγαμε και γλυκά, ήπιαμε δυο μπουκάλια κρασί και στο τέλος και καφέ. Τον λογαριασμό θα τον πλήρωνε ο φίλος που μας είχε καλέσει, αλλά όταν ήρθε τον είδα πως κάπως ξίνισε τα μούτρα του. Ξέρω πως δεν έχει κανένα οικονομικό πρόβλημα, τα λεφτά του, που είναι εξασφαλισμένα ότι και να γίνει, θα έφταναν και για δέκα γενιές. Το μάτι μου έπεσε κατά λάθος στο νούμερο. 412 ευρώ για τέσσερα άτομα. Δεν θα τα πλήρωνα ούτε με σφαίρες που λένε. Δεν μου αρέσει να με ληστεύουν.
Τα περισσότερα κοσμικά εστιατόρια, τον τελευταίο καιρό, βλέποντας την πελατεία να μειώνεται, έχουν ρίξει νερό στο κρασί τους. Οι τιμές στα περισσότερα είναι για ένα πλήρες γεύμα γύρω στα 50-60 ευρώ το άτομο. Δεν ξέρω πόσοι πια έχουν διάθεση να πληρώνουν τη σάλτσα από βύσσινο στο χοιρινό, για 100 ευρώ το άτομο. Εγώ πάντως δεν θα τα πλήρωνα. Τον τελευταίο καιρός εξ άλλου, που οι συνήθειές μου έχουν αλλάξει, έχω βρει ένα σωρό τελείως αξιοπρεπή, σχετικά άγνωστα εστιατόρια, μαγειρεία και ταβέρνες, που τρώω υπέροχα φαγητά, συνήθως με λιγότερο από 20 ευρώ το άτομο. Και έχω την εντύπωση πως δεν είμαι ο μόνος. Για να πω την αλήθεια ποτέ δεν ήμουν ο ιδανικός καταναλωτής. Αν με λίγα λόγια το εμπόριο στηριζόταν σε καταναλωτές σαν κι εμένα, η ύφεση θα ήταν συνεχής. Από τότε ιδίως, πριν κάμποσα χρόνια που κατέληξα στο ότι τα πολλά χρώματα δεν ταιριάζουν στο ντύσιμό μου για να κολλήσω στο μαύρο, τα πράγματα απλουστεύτηκαν ακόμη περισσότερο. Πέντε μαύρα κουστούμια κι ένα γκρίζο, δώδεκα άσπρα πουκάμισα και μερικές σκούρες γραβάτες, τρία τζην, τρεις φόρμες γυμναστικής και κλείσαμε. Και δέκα χρόνια να περάσουν, η μόνη μου ανάγκη για καινούργια ρούχα, θα είναι αν ψηλώσω. Εν πάση περιπτώσει, αυτό που θέλω να πω είναι πως ήμουν έτσι κι αλλιώς έτοιμος για την κρίση. Τα νέα όμως για τα παγκόσμια οικονομικά προβλήματα μου δημιούργησαν μια ενδιαφέρουσα ψυχολογία που δεν την είχα ποτέ. Να κοιτάω τις τιμές. Οι άντρες έχουν μια περίεργη σχέση με τα ψώνια γενικά. Συνήθως δεν κοιτάνε τις τιμές , τουλάχιστον όσο τις κοιτάνε οι γυναίκες, εκτός κι αν έχουν οικονομικά προβλήματα οπότε το να κοιτάς τις τιμές είναι αναγκαστικό. Επίσης ανακάλυψα ότι υπάρχουν και τα παζάρια. Σε λίγο θα αρχίσω να κάνω παζάρια και στα τσιγάρα. Αν αλλάξω αυτοκίνητο, θα πάρω μεταχειρισμένο. ΄Εχω κάνει μερικές βόλτες αυτό τον καιρό και όσο πάει βρίσκω και καλύτερες ευκαιρίες. Το ίδιο και ακόμη πάρα πάνω θα έκανα και αν επρόκειτο να αγοράσω σπίτι. Σ' αυτό τον τομέα όσο ψάχνεις βρίσκεις και καλύτερες ευκαιρίες. Εκείνο που μου είχε κάνει εντύπωση πριν λίγο καιρό, είναι το ότι δυο νιόπαντρες φίλες, άργησαν πολύ να βρουν την κατάλληλη ευκαιρία. Είναι και ζήτημα τύχης , αλλά αν ψάξεις βρίσκεις.
Το τελευταίο καιρό, έτυχε να επισκεφτώ για λόγους επαγγελματικούς, μερικούς από τους, γνωστούς μεγάλους επιχειρηματίες της χώρας. Αυτό που αποκόμισα, ήταν μεγάλη επιφυλακτικότητα για το μέλλον και μεγάλη αλλαγή ακόμη και στον τρόπο συμπεριφοράς. Ήταν και το ότι δεν ήξερα πόσα είχαν χάσει ή πόσα φοβόντουσαν ότι ήταν πιθανόν να χάσουν, οι άνθρωποι που συνομιλούσα. Τα σχέδια για το μέλλον είχαν αλλάξει, όπως και τα επενδυτικά σχέδια, από τα οποία τα περισσότερα είχαν αναβληθεί επ΄ αόριστο. Το μόνο που τραβάει το ενδιαφέρον είναι οι σίγουρες ευκαιρίες.Καθώς οι μέρες, οι βδομάδες και οι μήνες περνάνε, κανείς δεν ξέρει ποια ακριβώς χαρακτηριστικά θα έχει η κρίση στο επόμενο διάστημα, πως θα εξελιχθεί και πως θα διαρκέσει. Η αρχή έγινε με τα στεγαστικά δάνεια και τα σπίτια , ακολούθησαν οι Τράπεζες, τώρα ήρθε η σειρά για την αυτοκινητοβιομηχανία και τη ναυτιλία. Κανείς δεν μπορεί να πει όμως τι ακριβώς γκελ θα κάνει η κρίση χτυπώντας από κλάδο σε κλάδο και θυμίζοντας τρελή μπίλια σε φλιπεράκι. Εκείνο που φαίνεται λοιπόν σίγουρο , καθώς για πάρα πολλούς για την ώρα το ταμείον είναι - ή θα είναι- μείον, είναι το ότι αναγκαστικά θα αλλάξουν οι καταναλωτικές μας συνήθειες. Οι οποίες και θα μειωθούν ποσοτικά, αλλά και θα αλλάξουν ποιοτικά. ΄Ετσι με αυτό τον τρόπο εξ αιτίας του διαφορετικού τρόπου κατανάλωσης πολλοί κλάδοι θα χτυπηθούν άγρια και πιθανόν θα εξαφανιστούν, κάποιοι άλλοι όμως θα ανθίσουν.
Τι ζήτημα λοιπόν είναι αφ ενός για ποιους θα χτυπήσει η καμπάνα, αλλά και το ποιοι θα αλλάξουν αναγκαστικά τον τρόπο που καταναλώνουν. Η καταναλωτικοί τρόποι δεν θα αλλάξουν ούτε για τους πολύ πλούσιους, ούτε γι' αυτούς που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας. Κάποιος πολύ πλούσιος φερ ειπέιν που έχασε μεγάλο μέρος της περιουσίας του, είχε ας πούμε πέντε δισεκατομμύρια ευρώ και έμεινε με ένα δεν θα αλλάξει και πολύ τις συνήθειές του. Πιθανόν από τα τέσσερα κότερα να πουλήσει τα δύο και από τα δυο ιδιωτικά αεροπλάνα να πουλήσει το ένα, αλλά δεν θα αλλάξει τις καταναλωτικές του συνήθειες. Θα αλλάξει όμως τις επιχειρηματικές του συνήθειες και αυτό πιθανόν θα έχει επιπτώσεις σε πάρα πολύ κόσμο. Αυτοί που ζουν πάλι κάτω από τα όρια της φτώχειας, δεν θα αλλάξουν τίποτα γιατί οι συνήθειές τους είναι ήδη τόσο «συμπιεσμένες» οικονομικά, που δεν μπορούν να τις συμπιέσουν άλλο. Εκείνοι λοιπόν που θα αλλάξουν καταναλωτικές συνήθειες είναι η μεγάλη μάζα που βρίσκεται στη μέση, οι μισθοσυντήρητοι, οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, αλλά και οι κάπως εύρωστοι οικονομικά, που είχαν όμως συνηθίσει να κινούνται με τραπεζικά κεφάλαια, οι αστοί δηλαδή σε γενικές γραμμές.
Καθώς πλησιάζουν Χριστούγεννα, όπου θα φανεί τι άφησε πίσω του το πρώτο κύμα αυτής της κρίσης, θα μπορέσουμε να πάρουμε και μια πρώτη ιδέα για το τι πρόκειται να συμβεί στη διάρκεια του 2009. Για την ώρα όμως είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε τι είδους διακοπές θα κάνουμε το επόμενο καλοκαίρι. Έτσι και ως που να δούμε που πάνε τα πράγματα ο οδηγός επιβίωσης που θα έπρεπε να ακολουθήσουμε, είναι η επιλεγμένη κατανάλωση, χωρίς υπερβολές. Με άλλα λόγια, λιγότερο lifestyle.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου