«Τα πενήντα χρόνια είναι σαν την τελευταία ώρα του δειλινού, όταν ο ήλιος έχει δύσει και κλίνει κανείς φυσικά προς τον συλλογισμό. Στην περίπτωσή μου, παρ' όλα αυτά, το δειλινό με ωθεί στην αμαρτία και ίσως γι' αυτό στα πενήντα μου συλλογίζομαι γύρω από τη σχέση μου με το φαγητό και τον ερωτισμό, τις αδυναμίες της σάρκας που περισσότερο με βάζουν σε πειρασμό, αν και, ορίστε, δεν είναι αυτές στις οποίες περισσότερο έχω υποπέσει». Δεν ξέρω τι θα λέγατε αν η κυρία που δηλώνει τα παραπάνω ήταν μαμά σας, μπορώ όμως να σας διαβεβαιώσω ότι η μαμά της εν λόγω κυρίας έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της προκειμένου να τη βοηθήσει να βάλει όλους τους συλλογισμούς και τις ανησυχίες της σε τάξη! Ηταν τον περυσινό χειμώνα όταν η Ιζαμπέλ Αλιέντε σήκωσε το τηλέφωνο και ζήτησε από τη μητέρα της να αναδιφήσει στο γαστρονομικό της συνταγολόγιο και να πάει να τη βρει στο σπίτι της στο Αγιο Φραγκίσκο. Η Παντσίτα Γιόνα, μη αντιλαμβανόμενη ακριβώς περί τίνος επρόκειτο, κουβάλησε όλη τη γαστρονομική σοφία της στην καλιφορνέζικη μεγαλούπολη. Επί τρεις συνεχείς μήνες μαμά και κόρη βάλθηκαν να δοκιμάζουν συνταγές τη μία πίσω από την άλλη με ένα και μοναδικό σκοπό: να αποτίσουν φόρο τιμής στη θεά του κάλλους και του πόθου, της σαγήνης και του πάθους, την Αφροδίτη. Εκτός από τη βαρυστομαχιά, όπως είναι λογικό, καρπός αυτού του πειράματος είναι ένα βιβλίο, μια σύνθεση διηγημάτων, συνταγών, προσωπικών εκμυστηρεύσεων και άφθονου γαστρονομικού αισθησιασμού. Η Ιζαμπέλ Αλιέντε άργησε τριάντα χρόνια για να ανακαλύψει ότι, όπως λέει η ίδια, «η σεξουαλικότητα είναι συστατικό στοιχείο της καλής υγείας, εμπνέει τη δημιουργία και είναι μέρος του δρόμου της ψυχής». Σε ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με το παρελθόν της, προσφέρθηκε στη θεά που αναδύθηκε από τους αφρούς για να γράψει ένα αισθησιακό πόνημα γύρω από τον ερωτισμό του φαγητού. «Μετανιώνω για τις δίαιτες, για τα νοστιμότατα πιάτα που απέρριψα από ματαιοδοξία, όπως και για τις ευκαιρίες να κάνω έρωτα, που άφησα να χαθούν είτε λόγω απασχόλησής μου με άλλα πράγματα είτε από καθαρό πουριτανισμό», γράφει στον πρόλογό της η συγγραφέας του «Σπιτιού των πνευμάτων» και του πιο πρόσφατου «Πάουλα». Ισως ακριβώς να πρέπει να ανατρέξουμε στο «Πάουλα» για να εξηγήσουμε το πρόσωπο της σημερινής Αλιέντε. Βυθισμένη επί τρία χρόνια σε έναν πόνο που μόνον όποιος περνά από την εμπειρία μιας αναπάντεχης απώλειας μπορεί να κατανοήσει, νιώθει σταδιακά την ανάγκη να αναγεννηθεί από τις ίδιες της τις στάχτες. Να τριφτεί πάνω στα κοτρόνια που της πέταξε η ζωή, να πετάξει τα γκρίζα και μουντά ρούχα που τη συνόδευαν τα τελευταία χρόνια και να παρουσιασθεί τώρα στη Μαδρίτη ντυμένη με γήινες αποχρώσεις και γελαστή, με εκείνη τη μελαγχολική περιέργεια στα μάτια που τόση γοητεία της χαρίζει. Ιδια με τα χρώματα του δειλινού των πενήντα και κάτι χρόνων της.
Η Αλιέντε μάς προσφέρει με το βιβλίο της αυτό ένα ρεσιτάλ πλούσιων και επικίνδυνων συνταγών μαγειρικής και με τη γραφίδα της καταφέρνει να ηχούν τα πάντα σαν ένα τέλειο σύνολο μουσικής δωματίου της καλύτερης ερωτικής λογοτεχνίας. Με πρόθεση να αποκαλύψει μερικά από τα κλειδιά γύρω από τις βιογραφικές και αυτοβιογραφικές πηγές των αφηγήσεών της, προσθέτει στην «Αφροδίτη» σκηνές από κάθε δεκαετία σχεδόν της ηλικίας της: «Στα δεκαοκτώ μου, όταν δούλευα αντιγράφοντας στατιστικά στοιχεία, ονειρευόμουν ότι ήμουν η τέταρτη σύζυγος ενός άραβα εκατομμυριούχου που θα εκτιμούσε τα οπίσθιά μου και θα μου επέτρεπε να περάσω τη ζωή μου τρώγοντας σοκολάτες και διαβάζοντας μυθιστορήματα. Ο φεμινισμός με έσωσε από αυτές τις παγίδες της φαντασίας», εξηγεί και δεν επιτρέπει στον χρόνο να σβήσει αυτές τις αναμνήσεις. Δεν σταματάει όμως εκεί η έρευνα. Για τις βιβλιογραφικές της ανάγκες χρειάστηκε να κάνει μια διεξοδική έρευνα σε όλα τα σεξ-σοπ του Αγίου Φραγκίσκου. Αυτό το αισθητικά άψογο βιβλίο ο σχεδιασμός του έγινε στον Αγιο Φραγκίσκο με ειδική παραγγελία έχει απ' όλα. Πρώτα απ' όλα όμως έχει πολλή φαντασία και πολλές συνταγές! Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να το χωρίσει σε μέρη, αν και σχηματικά μπορούμε να πούμε ότι το πρώτο μέρος, τα δύο τρίτα περίπου του βιβλίου, περιλαμβάνει διηγήματα και ιστορίες περί τον ερωτισμό των πολυποίκιλων πρώτων υλών και το δεύτερο είναι αφιερωμένο κατ' εξοχήν στις συνταγές. Τι είναι όμως ένα αφροδισιακό; Επισήμως είναι «οποιαδήποτε ουσία ή ενέργεια διεγείρει την ερωτική επιθυμία». Ωραία ως εδώ. Μπορεί να φαίνεται παράδοξο αλλά η ίδια η Αλιέντε δεν πιστεύει ότι ένα φαγητό μπορεί να είναι αφροδισιακό από μόνο του. Και αυτό επειδή «τα αφροδισιακά είναι θέμα φαντασίας. Αν κάποιος δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον για τον αισθησιασμό, τότε προκαλείται. Είναι όπως η πίστη. Στην αντίθετη περίπτωση, αποτυγχάνει. Αυτό που δημιουργεί την ερωτική επικοινωνία είναι η έκπληξη». Πολλά ερωτικά έργα ασχολούνται με τον θάνατο, με το υπερπέραν. Ο ερωτισμός αναβιώνει τις πλέον επίπονες εμπειρίες για να θριαμβεύσει αμέσως μετά επί του πόνου και της μνήμης. Μονάχα σε αυτό το απλόχερο άνοιγμα τόσο προς τον θάνατο όσο και προς την αγαλλίαση των αισθήσεων μπορεί να κατανοηθεί η βαθύτερη σημασία αυτού του λογοτεχνικού παιχνιδιού της Αλιέντε. Και ο κανιβαλισμός; Η Αλιέντε μάς διδάσκει όπως κανείς ότι τα σώματα έχουν τη γεύση τους: υπάρχουν δέρματα οξέα, γλυκά, πικρά· δέρματα φρουτώδη. Τα δάκρυα έχουν κι αυτά γεύση, οι εραστές οσμίζονται ο ένας τον άλλον, ρουφάνε ο ένας τον άλλον, αλείφονται με αγουακάτε, σαμπάνια, μαρμελάδα: το φύλο είναι ένα σύκο, το εφηβαίο της επιδερμίδας μοιάζει με το τρίχωμα ενός ροδάκινου, οι μορφές διεισδύουν η μία μέσα στην άλλη. Συνταγές, πράξεις μαγείας και παιχνίδια «που οι σοβαροί και ευυπόληπτοι πολίτες βιάζονται να χαρακτηρίσουν διαστροφές», ερωτικά φίλτρα, μεσαιωνικές φόρμουλες, μαγικά για να παγιδευθεί ο δύσκολος εραστής, αφροδισιακά «που προτρέπουν στον σαρκικό έρωτα, αλλά αν χάνουμε χρόνο και ενέργεια στην προετοιμασία τους, μάλλον στράφι θα πάνε». Η Αλιέντε δίνει ιδιαίτερη σημασία στη μεσογειακή κουζίνα, για την οποία πιστεύει ότι είναι η πιο αισθησιακή από όλες. Και αυτό επειδή όλα τα συστατικά που χρησιμοποιούνται σε αυτήν είναι φρέσκα και φυσικά. Ολα αυτά τα συστατικά είναι αφροδισιακά και το μεγαλύτερο μέρος τους το έχει χρησιμοποιήσει στις συνταγές της. Αναφέρουμε τις σάλτσες της: σπιτική μαγιονέζα, μεσογειακή, τουρκική, γουακαμόλε, αρωματική, πέστο αμαράντα. Ορεκτικά: καρύδια του Αδάμ, σύκα του χήρου, πειρασμός του σολομού. Σούπες: κρεμμυδόσουπα, καροτόσουπα, γκαθπάτσο. Σαλάτες: ελληνική, καλιφορνέζικη με σπανάκι, σεβίτσε (περουβιανή). Κύρια πιάτα: Σολομός Ποσειδώνας, λουκούλλεια καλαμάρια, γαλοπούλα του χαρεμιού, το χαρούμενο κοτόπουλο, η κότα Βαλεντίνος, αρνάκι με σπανάκι και βερίκοκκα, ανατολίτικο φιλέτο, πικάντικος λαγός, μυαλά α λα ιταλικά. Το μενού όμως έχει και τη χορτοφαγική του διάσταση: κολοκύθια με κάρι, λαζάνια με αγκινάρες, μελιτζάνες του σεΐχη. Επιδόρπια: κρέμα μόκας, σάλτσα μελιού, ανάσα μπανάνας, Μαντάμ Μποβαρί, μους ο σοκολά, σουφλέ της Δαμασκού, ρυζόγαλο. Η «Αφροδίτη» μάς θυμίζει ότι η τέχνη είναι επίσης μια πράξη βίας. Το να μπει κανείς στον πειρασμό να τα δοκιμάσει όλα αυτά είναι μια εμπειρία ανεπανάληπτη. Οπως αυτή που έζησε η ίδια η συγγραφέας όταν αφέθηκε στον πειρασμό του τελευταίου της επιδορπίου, του «ρυζόγαλου ως πνευματικής παρηγοριάς»: «Μου είναι αδύνατον να φαντασθώ επιδόρπιο πιο αισθησιακό... Αν περισσέψει, μπορείτε να το διατηρήσετε στο ψυγείο και, αν έχετε διάθεση, χρησιμοποιήστε αυτά τα υπόλοιπα για να καλύψετε τον εραστή σας ή την ερωμένη σας από την κορυφή ως τα νύχια και έπειτα να τον/τη γλείψετε αργά. Σε μια τέτοια περίπτωση οι θερμίδες είναι απολύτως δικαιολογημένες». Η Ιζαμπέλ Αλιέντε σε ρόλο μεγάλης ηδονίστριας μας κάνει να πιστέψουμε ότι τα ερωτικά βιώματα, όταν αποτελούν αντικείμενο κρυστάλλινης αφήγησης, δεν υπάρχει λόγος να λειτουργούν διεγερτικά για τους αναγνώστες. Αυτό όμως που ξέρουμε, ή έτσι νομίζουμε τουλάχιστον, είναι ότι η Αλιέντε τα πέρασε εξαιρετικά κατά τη συγγραφή της «Αφροδίτης».
Ο κ. Χάρης Παπαγεωργίου είναι δημοσιογράφος και μεταφραστής ισπανικής λογοτεχνίας. Ζει στη Μαδρίτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου