Η αλήθεια είναι ότι από τη στιγμή που αποκτάς παιδιά αλλάζει η σχέση σου με την τέχνη... ΄Η τουλάχιστον με ορισμένες μορφές τέχνης. Στο σινεμά, για παράδειγμα, αρνείσαι να δεις ταινίες που βασανίζουν παιδιά, πολύ απλά γιατί δεν μπορείς να το αντέξεις. Και στη λογοτεχνία γίνεσαι πιο αυστηρός με το περιεχόμενο των παιδικών βιβλίων, κυρίως την εικονογράφηση, γιατί μπορείς να προβλέψεις τις αντιδράσεις των αναγνωστών. Και τι σχέση μπορεί να έχουν όλα αυτά με τον Ντενί Λομ; Αν δείτε τα σχέδια που έχει κάνει, θα καταλάβετε. Με αφορμή μια έκθεση στο βιβλιοπωλείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, συνομιλήσαμε με τον Γάλλο εικονογράφο που ζει από το 1995 στην Ελλάδα, στριμώχνει ό,τι μπορείτε να φανταστείτε σε ένα ψυγείο, φτιάχνει αδύνατα κοριτσάκια με έξι κοτσιδάκια και στέμμα, παλιομοδίτικες εικόνες με σημερινό άρωμα για μικρούς και μεγάλους, λαγούς έτοιμους να μιλήσουν, αληθινά παλάτια χωρίς χρυσόσκονη...
Ο Ντενί Λομ γεννήθηκε το 1960 στο Μπεζανσόν της Γαλλίας. Εχει εικονογραφήσει πολλά παραμύθια και λογοτεχνικά κείμενα, μεταξύ των οποίων το βιβλίο «Το φαγοπότι της κόμισσας Χαψούλη» του Βιτόλντ Γκόμπροβιτς, ενώ είναι συγγραφέας και εικονογράφος των βιβλίων «Ο γάμος της Ανεμί» και «Τρελό μονοπάτι». Οσοι έχουν δει τη δουλειά του μιλούν για πληθωρική γενναιοδωρία, ευαισθησία, αλλά και διάθεση για σάτιρα της παρακμής του πολιτισμού.
Και ο ίδιος; Για το «Τρελό μονοπάτι» άντλησε υλικό από γαλλικά περιοδικά διακόσμησης του '50 και του '60. Αναρωτιέμαι σε ποια δεκαετία ανήκουν τα έργα και οι ήρωές του... Κυρίως αν υπάρχει αυτοβιογραφική διάθεση στις αφηγήσεις ή τις εικόνες. «Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη εποχή» μας λέει. «Ολα ανήκουν στο ποίημα και στη δική μου ιστορία. Ο λαγός δεν είναι ένας ήρωας, αλλά μια προβολή του εαυτού μου. Εχει ενδιαφέρον με φιλοσοφική διάσταση, όχι σαν ένα καρτούν ούτε σαν ένας ηθοποιός. Τα αυτοβιογραφικά στοιχεία είναι πάντα φιλτραρισμένα».
Αναρωτιέται κανείς πώς έγινε η επιλογή των έργων για την έκεθση στο Μορφωτικό Ιδρυμα της οδού Αμερικής. Τι επέλεξε ο ίδιος και τι έμεινε απέξω. «Η έκθεση βασίζεται στα τρία βιβλία που έχουν εκδοθεί από την Αγρα μετά το 1999. Δώσαμε μεγαλύτερη έμφαση στο «Τρελό μονοπάτι» που πρόκειται να επανακυκλοφορήσει και που θεωρώ το πιο πολύτιμό μου έργο», λέει ο Γάλλος εικονογράφος.
Πόσο έχει επηρεαστεί άραγε από την καθημερινότητα στη χώρα μας, αλλά και τις μνήμες από τη γενέτειρά του; «Η επιρροή δεν έχει να κάνει με τον τόπο, με το πού ζω πολύ ή λίγο. Εργάζομαι σε έναν κόσμο όπου το κείμενο έχει τεράστια σημασία. Αυτό είναι κάτι που ισχύει όπου και αν ζεις. Ο λαγός είναι επίσης μια ανάμνηση ενός ζωντανού λαγού που έχω, μιας μασκότ, η οποία με συνόδευε στην παιδική μου ηλικία. Και το βιβλίο «Ο γάμος της Ανεμί» έχει το πλεονέκτημα να παρουσιάζεται μαζί με τις υπερβολές, την πολυτέλεια και τους ανατολίτικους πανηγυρισμούς».
Και ειδικά στον κόσμο των παιδικών βιβλίων, εκεί όπου κονταροχτυπιούνται το κείμενο με την εικόνα, υπάρχουν πάντα οι δύσκολοι, οι απαιτητικοί, οι αφοσιωμένοι αναγνώστες, οι αυστηροί κριτές όλων των ηλικιών. Ο Λομ λέει: «Οι μαμάδες νομίζω ότι είναι οι πιο δύσκολες στο βιβλίο με την Ανεμί. Σε γενικές γραμμές δεν έχω ακούσει πολλές κριτικές από παιδιά, όταν όμως φθάνουν στα αυτιά μου είναι πάντα παρατηρήσεις πολύ σωστές και πρωτότυπες. Τα παιδιά προσέχουν πολύ τις λεπτομέρειες. Οπως όταν ένα κορίτσι ζητάει από τη μητέρα του να του διαβάσει ξανά και ξανά το βιβλίο. Και η μητέρα στο τέλος λέει:«Εντάξει, αλλά αυτή τη φορά χωρίς τις υποδείξεις».
Ο χρόνος περνάει... Και υπάρχουν φορές που το κείμενο σε οδηγεί στην εικόνα ή το αντίθετο. Υπάρχουν και φορές που απαιτείται έρευνα, και όλα καθυστερούν. Στην περίπτωση του Λομ -με όνομα που θα μπορούσε κάλλιστα να δανείσει και σε ήρωα καρτούν- δεν υπάρχει ποτέ χρονικός περιορισμός. Αλλα βιβλία ολοκληρώθηκαν πιο γρήγορα και άλλα όχι. «Ξόδεψα πολύ χρόνο για την Ανεμί» εξηγεί, καθώς ο χρόνος που απαιτείται για τη συγκέντρωση του υλικού μπορεί να πάρει και μήνες. «Ομως, ο προορισμός του βιβλίου και το όραμά του υπάρχουν ήδη από το ξεκίνημα».
Εχει ενδιαφέρον να δούμε πώς εργάζεται ένας εικονογράφος σήμερα, πώς ακροβατεί ανάμεσα στην παράδοση και την τεχνολογία... «Δουλεύω παραδοσιακά με μελάνι, με μεγάλη υπομονή. Δεν με αφορά καθόλου η τεχνολογία, είναι περισσότερο ένα εμπόδιο για μένα. Ο λαγός είναι ζωγραφισμένος απευθείας πάνω στις φωτογραφίες των περιοδικών, δεν είναι κολάζ, κάτι που δεν είναι εμφανές τεχνικά. Δεν υπάρχουν πάντα τέλειες ημέρες. Υπάρχουν στιγμές ευνοημένες. Υπάρχουν ημέρες που φτιάχνω μια ωραία σελίδα. Ναι, υπάρχουν ημέρες που φτιάχνω μια όμορφη σανίδα, ίσια, σαν κάδρο. Δούλεψα αυτά τα βιβλία, την Ανεμί και το Τρελό Μονοπάτι, σε έναν μικρό χώρο, χωρίς παράθυρο. Μου αρέσει η ατμόσφαιρα της απομόνωσης».
Συγγραφέας και εικονογράφος ή απλά εικονογράφος; «Το πάντρεμα των δύο είναι και πιο απαιτητικό», λέει. «Στα βιβλία μου θα ήθελα να κάνω ολοκληρωμένα έργα με κείμενα και εικόνα». Και ποιος ήταν ο αγαπημένος του ήρωας κόμικς των παιδικών του χρόνων; «Από ήρωες κόμικς; Κανένας. Λίγος ΤενΤέν. Τσάρλι Τσάπλιν (ο μαύρος λαγός...). Κάφκα και Βάλζερ». Το επόμενο εικονογραφημένο βιβλίο; «Ετοιμάζω ένα πρότζεκτ που θα συνδέσει τον λαγό με νέες περιπέτειες και ένα ζευγάρι ηρώων, τους Mar & Den, που είναι ήδη έτοιμοι».
Της Σάντυς Τσαντάκη από την εφημερίδα Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου